niclick's Blog

21 Μαθήματα - Οικονομικά

Feb 21, 2020
43 minute read

→ Κεφάλαιο Ι: Φιλοσοφία

Μετάφραση: niclick

Κεφάλαιο ΙΙ: Οικονομικά

Μία μεγάλη τριανταφυλλιά βρισκόταν κοντά στην είσοδο του κήπου: τα τριαντάφυλλά της ήταν λευκά, αλλά υπήρχαν και τρεις κηπουροί μαζί της, απασχολημένοι στο να τα ζωγραφίζουν κόκκινα. Αυτό φάνηκε πολύ περίεργο στην Αλίκη…

Το χρήμα δεν φυτρώνει στα δέντρα. Το να πιστεύουμε ότι το κάνει είναι ανόητο και οι γονείς μας βεβαιώνονται ότι το γνωρίζουμε, επαναλαμβάνοντας το ρητό αυτό σαν μάντρα. Μας ενθαρρύνουν να χρησιμοποιήσουμε τα χρήματά μας σοφά, να μην τα ξοδεύουμε επιπόλαια και να τα βάζουμε στην άκρη σε καλές εποχές για να μας βοηθήσουν στις κακές. Το χρήμα, εξάλλου, δεν φυτρώνει στα δέντρα.

Το Bitcoin μου δίδαξε περισσότερα για τα χρήματα απ’ όσα πίστευα ότι θα χρειαζόταν ποτέ να μάθω. Χάρη σε αυτό, αναγκάστηκα να εξερευνήσω την ιστορία του χρήματος, τις τράπεζες, τις διάφορες σχολές οικονομικής σκέψης και πολλά άλλα πράγματα. Ο στόχος μου να κατανοήσω το Bitcoin με έκανε να ακολουθήσω μια πληθώρα από μονοπάτια, μερικά από τα οποία προσπαθώ να εξερευνήσω σε αυτή τη σειρά.

Στα πρώτα επτά μαθήματα συζητήθηκαν μερικές από τις φιλοσοφικές ερωτήσεις που θίγει το Bitcoin. Τα επόμενα επτά μαθήματα θα ρίξουν μια πιο προσεκτική ματιά στο χρήμα και τα οικονομικά.

  • Μάθημα 8: Οικονομική Άγνοια

  • Μάθημα 9: Πληθωρισμός

  • Μάθημα 10: Αξία

  • Μάθημα 11: Χρήμα

  • Μάθημα 12: Η ιστορία και πτώση του χρήματος

  • Μάθημα 13: H παραφροσύνη των κλασματικών αποθεμάτων

  • Μάθημα 14: Υγιές χρήμα

Επαναλαμβάνω, η εξέταση θα μπορέσει να γίνει μόνο επιφανειακά. Το Bitcoin δεν είναι μόνο φιλόδοξο αλλά επίσης αντικείμενο με ευρύ πεδίο εφαρμογής, καθιστώντας αδύνατη τη κάλυψη όλων των σχετικών θεμάτων σε ένα μόνο μάθημα, δοκίμιο, άρθρο ή βιβλίο. Αμφιβάλλω εάν κάτι τέτοιο είναι καν δυνατόν να συμβεί.

Το Bitcoin είναι μια νέα μορφή χρήματος, το οποίο καθιστά τη μάθηση των οικονομικών πρωτίστης σημασίας. Ασχολούμενο με τη φύση της ανθρώπινης δράσης και τις αλληλεπιδράσεις των οικονομικών παραγόντων, τα οικονομικά είναι ίσως ένα από τα μεγαλύτερα και πιο συγκεχυμένα κομμάτια παζλ του Bitcoin.

Επαναλαμβάνω, αυτά τα μαθήματα είναι μια εξερεύνηση των διαφόρων πραγμάτων που έχω μάθει μέσα από το Bitcoin. Πρόκειται για μια προσωπική αντανάκλαση του ταξιδιού μου πέφτοντας στο λαγούμι. Μην έχοντας κάποιο υπόβαθρο στα οικονομικά, είμαι σίγουρα έξω από τη ζώνη άνεσής μου, με ιδιαίτερη επίγνωση ότι κάθε κατανόηση που μπορεί να έχω να είναι ελλιπής. Θα βάλω τα δυνατά μου για να περιγράψω όσα έχω μάθει, ακόμη και με τον κίνδυνο να φανώ ανόητος. Ούτως ή άλλως, ακόμα προσπαθώ να απαντήσω στην ερώτηση: “Τι μάθατε από το Bitcoin;”

Μετά την εξέταση των επτά μαθημάτων μέσω του φακού της φιλοσοφίας, ας χρησιμοποιήσουμε τον φακό των οικονομικών για να δούμε άλλα επτά. H Economy Class είναι το μόνο που μπορώ να προσφέρω αυτή τη φορά. Τελικός προορισμός: υγιή χρήματα.

Μάθημα 8: Οικονομική Άγνοια

Και πόσο αδαή μικρό κοριτσάκι θα με θεωρήσει για να ρωτάω! Όχι, θα ήταν απαράδεκτο να ρωτήσω: ίσως να το δω γραμμένο κάπου.

Ένα από τα πιο εκπληκτικά πράγματα, για εμένα, ήταν το μέγεθος των χρηματοοικονομικών, των οικονομικών και της ψυχολογίας που απαιτούνται για να κατανοθεί αυτό που με μια πρώτη ματιά φαίνεται να είναι ένα καθαρά τεχνικό σύστημα — ένα δίκτυο υπολογιστών. Παραφράσωντας έναν μικρόσωμο τύπο με τριχωτά πόδια: “Είναι ένα επικίνδυνο εγχείρημα, Frodo, η είσοδος στο Bitcoin. Διαβάζεις το Whitepaper, και αν δεν κρατιέσαι καλά από κάπου, δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζεις μέχρι πού μπορεί να παρασυρθείς.“

Για να κατανοήσεις ένα νέο νομισματικό σύστημα, πρέπει να εξοικειωθείς με το παλιό. Άρχισα πολύ σύντομα να συνειδητοποιώ ότι η ποσότητα της οικονομικής εκπαίδευσης που απολάμβανα εντός του εκπαιδευτικού συστήματος ήταν ουσιαστικά μηδενική.

Όπως ένα πεντάχρονο παιδί, έτσι κι εγώ άρχισα να αναρωτιέμαι πολλές ερωτήσεις: Πώς λειτουργεί το τραπεζικό σύστημα; Πώς λειτουργεί το χρηματιστήριο; Τι είναι τo παραστατικό χρήμα; Τι είναι τo κλασικό χρήμα; Γιατί υπάρχει τόσο μεγάλο χρέος; Πόσο χρήμα τυπώνεται πραγματικά και ποιός το αποφασίζει;

Μετά από έναν μικρό πανικό απλά και μόνο από το μέγεθος της άγνοιάς μου, καθησυχάστηκα όταν συνειδητοποίησα ότι βρισκόμουν μεταξύ ομοίων μου.

“Δεν είναι ειρωνικό το γεγονός ότι το Bitcoin μου έχει διδάξει περισσότερα για τα χρήματα από όλα αυτά τα χρόνια που έχω ξοδέψει δουλεύοντας για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα; … συμπεριλαμβανομένης της έναρξης της καριέρας μου σε μια κεντρική τράπεζα” — aarontaycc

“Έχω μάθει περισσότερα για τα οικονομικά, την οικονομία, την τεχνολογία, την κρυπτογραφία, την ανθρώπινη ψυχολογία, την πολιτική, τη θεωρία παιγνίων, τη νομοθεσία και τον εαυτό μου τους τελευταίους τρεις μήνες στον χώρο του crypto σε σχέση με τα τελευταία τρισήμιση χρόνια κολλεγίου” — bitcoindunny

Αυτές είναι μόνο δύο από τις πολλές ομολογίες σε όλο το Twitter. Το Bitcoin, όπως εξετάστηκε στο Μάθημα 1, είναι ένα ζωντανό πράγμα. Ο Mises ισχυρίστηκε ότι τα οικονομικά είναι επίσης ένα ζωντανό πράγμα. Και όπως όλοι γνωρίζουμε από προσωπική εμπειρία, τα έμβια όντα είναι εγγενώς δυσνόητα.

“Ένα επιστημονικό σύστημα είναι ένας μόνο σταθμός σε μια αδιάκοπα εξελισσόμενη αναζήτηση για γνώση. Είναι αναγκαστικά επηρεασμένο από την εγγενή ανεπάρκεια εντός κάθε ανθρώπινης προσπάθειας. Αλλά η αναγνώριση αυτών των γεγονότων δεν σημαίνει ότι τα σημερινά οικονομικά είναι οπισθοδρομικά. Σημαίνει απλώς ότι τα οικονομικά είναι ένα ζωντανό πράγμα — και το να ζεις συνεπάγεται τόσο με ατέλεια όσο και αλλαγή. “ — Ludwig von Mises

Όλοι μας διαβάζουμε στις ειδήσεις για τις διάφορες οικονομικές κρίσεις, αναρωτιόμαστε για το πώς λειτουργούν αυτά τα μεγάλα προγράμματα διάσωσης και απορρούμε με το γεγονός ότι κανείς δεν φαίνεται να θεωρείται υπεύθυνος για ζημίες που ανέρχονται στα τρισεκατομμύρια. Ο προβληματισμός μου αυτός συνεχίζει να υπάρχει, τουλάχιστον όμως έχω αρχίσει να παίρνω μια γενική ιδέα των όσων συμβαίνουν στον κόσμο των χρηματοοικονομικών.

Μερικοί άνθρωποι μάλιστα φτάνουν μέχρι και να αποδώσουν τη γενική άγνοια αυτών των θεμάτων σε συστημική, εσκεμμένη άγνοια. Ενώ η ιστορία, η φυσική, η βιολογία, τα μαθηματικά και οι γλώσσες είναι όλα μέρος της εκπαίδευσής μας, ο κόσμος του χρήματος και του χρηματοπιστωτικού τομέα, με μεγάλη έκπληξη, διερευνάται μόνο επιφανειακά έως και καθόλου. Αναρωτιέμαι αν οι άνθρωποι θα εξακολουθούσαν να είναι πρόθυμοι να συσσορεύουν τόσο χρέος όσο κάνουν σήμερα, εάν όλοι εκπαιδεύονταν στον προσωπικό οικονομικό προγραμματισμό και στη λειτουργία του χρήματος και του χρέους. Έπειτα αναρωτιέμαι πόσες στρώσεις αλουμινίου φτιάχνουν ένα αποτελεσματικό καπέλο αλουμινόχαρτου. Πιθανώς τρεις.

“Αυτά τα κραχ, αυτά τα προγράμματα διάσωσης, δεν είναι τυχαία. Ούτε είναι τυχαίο το γεγονός ότι δεν υπάρχει χρηματοοικονομική εκπαίδευση στο σχολείο […] Είναι προμελετημένο. Ακριβώς όπως πριν από τον εμφύλιο πόλεμο ήταν παράνομο να εκπαιδεύσεις έναν σκλάβο, έτσι δεν μας επιτρέπεται να μαθαίνουμε για τα χρήματα στο σχολείο. “ — Robert Kiyosaki

Όπως και στον Μάγο του Οζ, μας λένε να μην δώσουμε προσοχή στον άνθρωπο στο παρασκήνιο. Σε αντίθεση με τον Μάγο του Οζ, έχουμε πραγματική μαγεία τώρα: ένα ανθεκτικό στη λογοκρισία, ανοιχτό, χωρίς σύνορα δίκτυο μεταφοράς αξίας. Δεν υπάρχει παρασκήνιο και η μαγεία είναι ορατή σε όλους.

Το Bitcoin μου έμαθε να κοιτάζω το παρασκήνιο και να αντιμετωπίζω την χρηματοοικονομική μου άγνοια.

Down the Rabbit Hole

Μάθημα 9: Πληθωρισμός

Αγαπητή μου, εδώ πρέπει να τρέξουμε όσο πιο γρήγορα μπορούμε, απλά και μόνο για να παραμείνουμε στη θέση μας. Και αν επιθυμείς να πας οπουδήποτε, πρέπει να τρέξεις δύο φορές πιο γρήγορα.

Η προσπάθειά μου να κατανοήσω το νομισματικό πληθωρισμό και πώς ένα μη πληθωριστικό σύστημα όπως το Bitcoin μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε, ήταν το σημείο εκκίνησής μου στην εξερεύνηση των οικονομικών. Ήξερα ότι ο πληθωρισμός ήταν ο ρυθμός με τον οποίο δημιουργείται το νέο χρήμα, πέρα από αυτό όμως δεν γνώριζα κάτι παραπάνω.

Ενώ ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι ο πληθωρισμός κάνει καλό, άλλοι ισχυρίζονται ότι το «σκληρό» χρήμα που δεν μπορεί να πληθωριστεί εύκολα — όπως είχαμε στις μέρες του χρυσού κανόνα— είναι απαραίτητο για μια υγιή οικονομία. Το Bitcoin, έχοντας σταθερή προσφορά 21 εκατομμυρίων, συμφωνεί με το δεύτερο στρατόπεδο.

Συνήθως, οι επιπτώσεις του πληθωρισμού δεν είναι άμεσα προφανείς. Ανάλογα με το ρυθμό πληθωρισμού (καθώς και άλλους παράγοντες) ο χρόνος μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος μπορεί να είναι αρκετά χρόνια. Όχι μόνο αυτό, αλλά ο πληθωρισμός επηρεάζει διαφορετικές ομάδες ανθρώπων περισσότερο από άλλες. Όπως επισημαίνει ο Henry Hazlitt στο Economics in One Lesson: “Η τέχνη των οικονομικών συνίσταται στην εξέταση όχι μόνο των άμεσων, αλλά και των μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων οποιασδήποτε πράξης ή πολιτικής. Συνίσταται στον εντοπισμό των συνεπειών της πολιτικής αυτής όχι μόνο για μια ομάδα αλλά για όλες τις ομάδες.”

Μία από τις προσωπικές μου στιγμές αναλαμπής ήταν η συνειδητοποίηση ότι η έκδοση νέων νομισμάτων — η εκτύπωση περισσότερων χρημάτων — είναι μια εντελώς διαφορετική οικονομική δραστηριότητα από όλες τις άλλες. Ενώ τα πραγματικά αγαθά και οι πραγματικές υπηρεσίες παράγουν πραγματική αξία για τους πραγματικούς ανθρώπους, στην ουσία η εκτύπωση χρημάτων κάνει το αντίθετο: αφαιρεί αξία από όλους όσους κρατούν το νόμισμα που πληθωρίζεται.

“Ο απλός πληθωρισμός — δηλαδή η απλή έκδοση περισσότερων χρημάτων, με συνέπεια υψηλότερων μισθών και τιμών — μπορεί να μοιάζει με δημιουργία μεγαλύτερης ζήτησης. Αλλά όσον αφορά την πραγματική παραγωγή και την ανταλλαγή πραγματικών αντικειμένων, δεν είναι.“ — Henry Hazlitt

Η καταστροφική δύναμη του πληθωρισμού καθίσταται εμφανής μόλις ο λιγοστός πληθωρισμός μετατραπεί σε πολύς. Εάν τα χρήματα υπερπληθωριστούν, τα πράγματα γίνονται άσχημα πραγματικά γρήγορα. Καθώς το πληθωριζόμενο νόμισμα διαλύεται, θα αποτύχει να αποθηκεύει αξία μέσα στον χρόνο και οι άνθρωποι θα σπεύσουν να αποκτήσουν οποιαδήποτε αγαθά επιτελούν αυτή τη λειτουργία.

Μια ακόμα συνέπεια του υπερπληθωρισμού είναι ότι όλα τα χρήματα που έχουν αποταμιέψει οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της ζωής τους, ουσιαστικά θα εξαφανιστούν. Τα χαρτονομίσματα στο πορτοφόλι σου φυσικά θα είναι ακόμα εκεί. Αλλά θα είναι ακριβώς αυτό: άχρηστο χαρτί.

Υπερπληθωρισμός στην Δημοκρατία της Βαϊμάρης (1921–1923) Yπερπληθωρισμός στην Δημοκρατία της Βαϊμάρης (1921–1923)

Το χρήμα χάνει επίσης σε αξία με τον λεγόμενο “ήπιο” πληθωρισμό. Αυτό συμβαίνει τόσο αργά ώστε οι περισσότεροι άνθρωποι δεν παρατηρούν τη μείωση της αγοραστικής τους δύναμης. Μόλις ξεκινήσουν να λειτουργούν οι μηχανές εκτύπωσης, το νόμισμα μπορεί να πληθωριστεί εύκολα και αυτό που ήταν κάποτε ήπιος πληθωρισμός μπορεί με το πάτημα ενός κουμπιού να μετατραπεί σε υψηλό. Όπως ανέφερε ο Friedrich Hayek σε ένα από τα δοκίμιά του, ο ήπιος πληθωρισμός συνήθως οδηγεί σε πλήρη πληθωρισμό.

“Ο ‘ήπιος’ σταθερός πληθωρισμός δεν μπορεί να βοηθήσει — μπορεί να οδηγήσει μόνο σε πλήρη πληθωρισμό.” — Friedrich Hayek

Ο πληθωρισμός είναι ιδιαίτερα ύπουλος, καθώς ευνοεί όσους είναι πιο κοντά στα εκτυπωτήρια. Απαιτείται χρόνος για να κυκλοφορήσουν τα νεοαφιχθέντα χρήματα και να προσαρμοστούν οι τιμές, οπότε αν είστε σε θέση να αποκτήσετε περισσότερα χρήματα πριν υποτιμηθούν αυτά των υπολοίπων, θα βρίσκεστε ένα βήμα μπροστά από την πληθωριστική καμπύλη. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο πληθωρισμός μπορεί να θεωρηθεί ως κρυμμένος φόρος επειδή τελικά οι κυβερνήσεις επωφελούνται από αυτόν ενώ όλοι οι υπόλοιποι καταλήγουν να πληρώνουν το τίμημα.

“Δεν νομίζω ότι είναι υπερβολή να πούμε ότι η ιστορία είναι σε μεγάλο βαθμό μια ιστορία πληθωρισμού και συνήθως πληθωρισμών που έχουν σχεδιαστεί από τις κυβερνήσεις για το κέρδος των κυβερνήσεων”. — Friedrich Hayek

Μέχρι στιγμής, όλα τα κυβερνητικά ελεγχόμενα νομίσματα έχουν τελικά αντικατασταθεί ή έχουν καταρρεύσει εντελώς. Ανεξάρτητα από το πόσο μικρός είναι ο ρυθμός πληθωρισμού, η “σταθερή” ανάπτυξη είναι απλώς ένας άλλος τρόπος να λέμε εκθετική ανάπτυξη. Στη φύση, όπως και στην οικονομία, όλα τα συστήματα που αναπτύσσονται εκθετικά θα πρέπει τελικά να σταθεροποιηθούν ή να υποστούν καταστροφική κατάρρευση.

“Δεν μπορεί να συμβεί στη χώρα μου”, είναι πιθανώς αυτό που σκέφτεστε. Δεν το σκέφτεστε όμως αν είστε από τη Βενεζουέλα, η οποία σήμερα υποφέρει από υπερπληθωρισμό. Με ρυθμό πληθωρισμού άνω του 1 εκατομμυρίου τοις εκατό, τα χρήματα είναι ουσιαστικά άχρηστα.

Μπορεί να μην συμβεί τα επόμενα δύο χρόνια ή στο συγκεκριμένο νόμισμα που χρησιμοποιείται στη χώρα σας. Αλλά μια ματιά στη λίστα των ιστορικών νομισμάτων δείχνει ότι θα συμβεί αναπόφευκτα στην πάροδο ενός αρκετά μεγάλου χρονικού διαστήματος. Θυμάμαι και χρησιμοποίησα πολλά από αυτά που αναφέρονται στη λίστα: το αυστριακό σίλιγκ, το γερμανικό μάρκο, την ιταλική λίρα, το γαλλικό φράγκο, την ιρλανδική λίρα, το κροατικό δηνάριο κλπ. Η γιαγιά μου χρησιμοποίησε ακόμη και την αυστρο-ουγγρική κορώνη. Με την πάροδο του χρόνου, τα νομίσματα που χρησιμοποιούνται σήμερα θα μετακινούνται αργά αλλά σταθερά στα αντίστοιχα νεκροταφεία τους. Θα υπερπληθωριστούν ή θα αντικατασταθούν. Σύντομα θα αποτελούν ιστορικά νομίσματα. Θα τα καταστήσουμε παρωχημένα.

“Η ιστορία έχει δείξει ότι οι κυβερνήσεις αναπόφευκτα θα υποκύψουν στον πειρασμό του πληθωρισμού της προσφοράς χρήματος.” — Saifedean Ammous

Γιατί διαφέρει το Bitcoin; Σε αντίθεση με τα κυβερνητικά καθορισμένα νομίσματα, τα νομισματικά αγαθά που δεν ρυθμίζονται από τις κυβερνήσεις αλλά από τους νόμους της φυσικής τείνουν να επιβιώνουν και να διατηρούν την αντίστοιχη αξία τους με την πάροδο του χρόνου. Το καλύτερο παράδειγμα μέχρι στιγμής είναι ο χρυσός, ο οποίος όπως δείχνει το εύστοχο Gold to Decent-Suit Ratio, κρατά την αξία του εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια. Ίσως να μην είναι απόλυτα “σταθερός” — μια αμφισβητήσιμη ιδέα καταρχάς— αλλά η αξία που κρατάει θα είναι τουλάχιστον της ίδιας τάξης μεγέθους.

Εάν ένα νομισματικό αγαθό ή νόμισμα διατηρεί την αξία του με την πάροδο του χρόνου και του χώρου, θεωρείται ότι είναι σκληρό. Εάν δεν μπορεί να διατηρήσει την αξία του, επειδή φθείρεται εύκολα ή πληθωρίζεται, θεωρείται μαλακό νόμισμα. Η έννοια της σκληρότητας είναι απαραίτητη για την κατανόηση του Bitcoin και αξίζει να εξεταστεί εις βάθος. Θα επιστρέψουμε σε αυτή στο τελευταίο οικονομικό μάθημα: υγιές χρήμα.

Καθώς όλο και περισσότερες χώρες υποφέρουν από υπερπληθωρισμό, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα του σκληρού και του μαλακού χρήματος. Αν είμαστε τυχεροί, ίσως ακόμη και μερικοί κεντρικοί τραπεζίτες θα αναγκαστούν να επαναξιολογήσουν τις νομισματικές τους πολιτικές. Ό,τι κι αν συμβεί, οι γνώσεις που έχω κερδίσει χάρη στο Bitcoin θα είναι πιθανότατα ανεκτίμητες, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.

Το Bitcoin μου έμαθε για το κρυφό φόρο του πληθωρισμού και τη καταστροφή του υπερπληθωρισμού.

Through the Looking-Glass

Down the Rabbit Hole

Μάθημα 10: Αξία

Ήταν το λευκό κουνέλι, περπατώντας αργά προς τα πίσω και κοιτάζοντας αγωνιωδώς καθώς πήγαινε, σαν να είχε χάσει κάτι…

Η αξία είναι κάπως παράδοξη και υπάρχουν πολλές θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν γιατί εκτιμούμε ορισμένα πράγματα περισσότερο σε σχέση με άλλα. Οι άνθρωποι γνώριζαν αυτό το παράδοξο για χιλιάδες χρόνια. Όπως έγραψε ο Πλάτωνας στο διάλογό του με τον Ευθύδημο, εκτιμούμε μερικά πράγματα επειδή είναι σπάνια και όχι μονάχα βάση της αναγκαιότητάς τους προς την επιβίωσή μας.

Eάν ηξεύρετε το συμφέρον σας, θα συμβουλεύσετε και τους μαθητάς σας, ποτέ με κανένα άλλον άνθρωπον να μη συζητούν, παρά μόνον με σας ή μεταξύ των· διότι το σπάνιον, Ευθύδημε, είναι εκείνο που κάμνει πολύτιμον ένα πράγμα· το νερό βλέπεις, είναι πάμφθηνον, αν και είναι το καλύτερον από όλα τα πράγματα, καθώς το λέγει και ο Πίνδαρος. — Πλάτων

Το παράδοξο αυτό της αξίας δείχνει κάτι ενδιαφέρον για εμάς τους ανθρώπους: φαίνεται ότι εκτιμούμε τα πράγματα σε υποκειμενική βάση, αλλά το πράττουμε με ορισμένα μη αυθαίρετα κριτήρια. Μπορεί κάτι να είναι πολύτιμο για εμάς για διάφορους λόγους, αλλά τα πράγματα που εκτιμούμε μοιράζονται μεταξύ τους ορισμένα χαρακτηριστικά. Αν μπορούμε να αντιγράψουμε κάτι πολύ εύκολα ή αν είναι φυσικά άφθονο, δεν το εκτιμούμε.

Φαίνεται ότι δίνουμε αξία σε κάτι επειδή είναι σπάνιο (χρυσός, διαμάντια, χρόνος), δύσκολο ή θέλει σκληρή δουλειά για να παραρχθεί, δεν μπορεί να αντικατασταθεί (μια παλιά φωτογραφία ενός αγαπημένου προσώπου), είναι χρήσιμο με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπει να κάνουμε πράγματα που διαφορετικά δεν μπορούσαμε να κάνουμε ή ένας συνδυασμός αυτών, όπως τα σπουδαία έργα τέχνης.

Το Bitcoin είναι όλα τα παραπάνω: είναι υπερβολικά σπάνιο (21 εκατομμύρια), όλο και πιο δύσκολο να παραχθεί (υποδιπλασιασμός ανταμοιβής), δεν μπορεί να αντικατασταθεί (ένα χαμένο ιδιωτικό κλειδί χάνεται για πάντα) και μας επιτρέπει να κάνουμε κάποια πολύ χρήσιμα πράγματα. Είναι αναμφισβήτητα το καλύτερο εργαλείο για τη μεταφορά αξίας μεταξύ συνόρων, πρακτικά ανθεκτικό στη λογοκρισία και τη κατάσχεση, καθώς και αυτοκυρίαρχο μέσο αποθήκευσης αξίας που επιτρέπει σε άτομα να αποθηκεύουν τον πλούτο τους ανεξάρτητα από τράπεζες και κυβερνήσεις.

Το Bitcoin μου έμαθε ότι η αξία είναι υποκειμενική αλλά όχι αυθαίρετη.

Down the Rabbit Hole

Μάθημα 11: Χρήμα

«Στη νιάτα μου,», είπε ο σοφός, καθώς κούνησε τα γκρίζα του μαλλιά, “κρατούσα όλα τα άκρα μου πολύ ευλύγιστa, με τη χρήση αυτής της αλοιφής, πέντε σελίνια το κουτί — Επιτρέψτε μου να σας πουλήσω μερικά.“

Τι είναι το χρήμα; Το χρησιμοποιούμε καθημερινά, όμως αυτή η ερώτηση είναι εκπληκτικά δύσκολη να απαντηθεί. Είμαστε εξαρτημένοι από εκείνο για μεγάλους και μικρούς λόγους, και αν έχουμε πολύ λίγα από αυτά, η ζωή μας γίνεται πολύ δύσκολη. Ωστόσο, σπάνια σκεφτόμαστε το πράγμα που υποτίθεται ότι κάνει τον κόσμο να περιστρέφεται. Το Bitcoin με ανάγκασε να απαντήσω ξανά και ξανά σε αυτή την ερώτηση: Τι στο καλό είναι το χρήμα;

Στον “σύγχρονο” κόσμο μας, οι περισσότεροι άνθρωποι πιθανότατα θα σκεφτούν κομμάτια χαρτιού όταν μιλάνε για χρήματα, αν και το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων μας είναι απλά ένας αριθμός σε έναν τραπεζικό λογαριασμό. Χρησιμοποιούμε ήδη μηδενικά και ένα ως τα χρήματά μας, άρα πώς διαφέρει το Bitcoin; Το Bitcoin διαφέρει επειδή κατ’ ουσίαν είναι ένα πολύ διαφορετικό είδος χρήματος από αυτά που χρησιμοποιούμε σήμερα. Για να γίνει κατανοητό αυτό, θα πρέπει να εξετάσουμε πιο προσεκτικά τι είναι το χρήμα, πως ξεκίνησε να υφίσταται, και γιατί ο χρυσός και ο άργυρος χρησιμοποιήθηκαν για το μεγαλύτερο μέρος της εμπορικής ιστορίας.

“Με αυτή την έννοια, αντιπροσωπεύει περισσότερο ένα πολύτιμο μετάλλο. Αντί να αλλάζει η προσφορά για να διατηρηθεί η ίδια τιμή, η προσφορά είναι προκαθορισμένη και η τιμή αλλάζει.“ — Satoshi Nakamoto

Κοχύλια, χρυσός, άργυρος, χαρτί, bitcoin. Στο τέλος, το χρήμα είναι ό,τι χρησιμοποιούν οι άνθρωποι ως χρήμα, ανεξάρτητα από το σχήμα και τη μορφή του, ή την έλλειψη αυτών.

Το χρήμα, ως εφεύρεση, είναι μεγαλοφυής. Ένας κόσμος χωρίς χρήματα είναι απίστευτα περίπλοκος: Πόσα ψάρια θα μου αγοράσουν νέα παπούτσια; Πόσες αγελάδες θα μου αγοράσουν ένα σπίτι; Τι θα συμβεί αν δεν χρειάζομαι τίποτα αυτή τη στιγμή, αλλά πρέπει να απαλλαγώ από τα σύντομα σάπια μήλα μου; Δεν χρειάζεστε πολλή φαντασία για να συνειδητοποιήσετε ότι μια ανταλλακτική οικονομία είναι εξοργιστικά αναποτελεσματική.

Το φοβερό πράγμα με τα χρήματα είναι ότι μπορεί να ανταλλαγούν για οτιδήποτε άλλο —αυτό κι αν είναι εφεύρεση! Όπως άψογα συνοψίζει ο Nick Szabo στο Shelling Out: The Origins of Money, εμείς οι άνθρωποι έχουμε χρησιμοποιήσει όλων των ειδών τα πράγματα ως χρήματα: χάντρες από σπάνια υλικά όπως το ελεφαντόδοντο, κοχύλια ή ειδικά οστά, διάφορα είδη κοσμημάτων και αργότερα σπάνια μέταλλα όπως ο άργυρος και ο χρυσός.

Όντας τα τεμπέλικα πλάσματα που είμαστε, δεν ξοδεύουμε πολύ σκέψη για πράγματα που απλά λειτουργούν. Τα χρήματα, για τους περισσότερους από εμάς, λειτουργούν μιά χαρά. Όπως με τα αυτοκίνητα ή τους υπολογιστές μας, οι περισσότεροι από εμάς αναγκαζόμαστε να σκεφτούμε τις εσωτερικές διεργασίες αυτών των πραγμάτων μόνο αν καταρρεύσουν. Οι άνθρωποι που είδαν τις οικονομίες μιας ζωής να εξαφανίζονται λόγω υπερπληθωρισμού γνωρίζουν την αξία των σκληρών χρημάτων, ακριβώς όπως εκείνοι που είδαν τους φίλους και την οικογένειά τους να εξαφανίζονται εξαιτίας των θηριωδιών της ναζιστικής Γερμανίας ή της Σοβιετικής Ρωσίας γνωρίζουν την αξία της ιδιωτικότητας.

Το θέμα με το χρήμα είναι ότι περιβάλλει τα πάντα. Το χρήμα είναι το ήμισυ της κάθε συναλλαγής. Ως αποτέλεσμα, οι υπεύθυνοι για τη δημιουργία των χρημάτων κατέχουν τεράστια δύναμη.

“Δεδομένου ότι τα χρήματα είναι το ήμισυ της κάθε εμπορικής συναλλαγής και πως η άνοδος και η πτώση ολόκληρων πολιτισμών κυριολεκτικά βασίζεται στην ποιότητα των χρημάτων τους, μιλάμε για μια φοβερή δύναμη. Μία δύναμη που καλύπτεται από ένα πυκνό πέπλο μυστηρίου. Είναι η δύναμη να δημιουργείς ψευδαισθήσεις που φαίνονται πραγματικές όσο διαρκούν. Αυτός ακριβώς είναι ο πυρήνας της δύναμης της Fed.“ — Ron Paul

Το Bitcoin απομακρύνει ειρηνικά αυτή την εξουσία, καθώς εξαλείφει τη δημιουργία χρημάτων και το κάνει χωρίς τη χρήση βίας.

Το χρήμα πέρασε από πολλαπλές επαναλήψεις. Οι περισσότερες από αυτές ήταν καλές. Βελτίωσαν τα χρήματά μας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Πολύ πρόσφατα ωστόσο, οι εσωτερικές διεργασίες των χρημάτων μας αλλοιώθηκαν. Την σήμερον ημέρα, σχεδόν όλα μας τα χρήματα δημιουργούνται απλά από το πουθενά από τις δυνάμεις εξουσίας. Για να καταλάβω πώς συνέβη αυτό έπρεπε να μάθω για την ιστορία και την επακόλουθη πτώση των χρημάτων.

Mένει να διαπιστωθεί εάν θα χρειαστεί μια σειρά από καταστροφές ή απλώς μια μεγαλειώδης εκπαιδευτική προσπάθεια για να διορθωθεί αυτή η αλλοίωση. Προσεύχομαι στους θεούς του υγιές χρήματος ότι θα είναι το δεύτερο.

Το Bitcoin μου έμαθε τι είναι το χρήμα.

Down the Rabbit Hole

Μάθημα 12: Η ιστορία και πτώση του χρήματος

Δεν θα θυμόντουσαν τους απλούς κανόνες που τους είχαν δώσει οι φίλοι τους, όπως ότι, αν μπείτε στη φωτιά, θα σας κάψει, και πως εάν κόψετε πολύ βαθιά το δάχτυλό σας με ένα μαχαίρι, γενικά αιμορραγεί και ποτέ δεν είχε ξεχάσει ότι, εάν πιείς ένα μπουκάλι με την ένδειξη «δηλητήριο», είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα σε πειράξει αργά ή γρήγορα.

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι τα χρήματα καλύπτονται από αποθέματα χρυσού, ο οποίος φυλάγεται εντός μεγάλων θησαυροφυλακίων, προστατευόμενος από τεράστιους τοίχους. Αυτό έπαψε να ισχύει πριν από πολλές δεκαετίες. Δεν είμαι σίγουρος τι σκεφτόμουν, δεδομένου ότι είχα πολύ μεγαλύτερα προβλήματα να λύσω, έχοντας ουσιαστικά μηδενική κατανόηση του χρυσού, των χαρτονομισμάτων ή γιατί θα έπρεπε ευθύς εξαρχής να καλύπτονται από κάτι.

Ένα μέρος της μάθησης σχετικά με το Bitcoin είναι αυτό του παραστατικού χρήματος(fiat money): τι σημαίνει, πως ξεκίνησε να υφίσταται και γιατί ίσως δεν είναι η καλύτερη ιδέα που έχει υπάρξει. Λοιπόν, τι ακριβώς είναι το παραστατικό χρήμα; Και πώς καταλήξαμε να το χρησιμοποιήσουμε;

Εάν κάτι επιβάλλεται μέσω fiat, σημαίνει απλώς ότι επιβάλλεται μέσω επίσημης εξουσιοδότησης ή πρότασης. Έτσι, το παραστατικό χρήμα είναι χρήμα απλά επειδή κάποιος λέει ότι είναι. Δεδομένου ότι όλες οι σημερινές κυβερνήσεις χρησιμοποιούν παραστατικά νομίσματα, αυτός ο κάποιος είναι η κυβέρνησή σας. Δυστυχώς, δεν έχετε το δικαίωμα να διαφωνείτε με αυτήν την πρόταση αξίας. Θα αισθανθείτε γρήγορα ότι αυτή η πρόταση δεν είναι μη βίαια. Εάν αρνηθείτε να χρησιμοποιήσετε τα χαρτονομίσματα αυτά για τις επιχειρήσεις σας και την πληρωμή των φόρων, οι μόνοι άνθρωποι με τους οποίους θα μπορέσετε να συζητήσετε περί οικονομικών θα είναι οι συγκρατούμενοί σας.

Η αξία του παραστατικού χρήματος δεν προέρχεται από τις εγγενείς ιδιότητές του. Το πόσο καλό είναι κάποιο είδος παραστατικού χρήματος, συνδέεται μόνο με την πολιτική και δηµοσιονοµική α/ευ-στάθεια εκείνων που τα δημιουργούν. Η αξία του επιβάλλεται, αυθαίρετα, μέσω διατάγματος.

fi·at /ˈfēˌät,ˈfēət/ — — ‘Let it be done’ fi·at /ˈfēˌät,ˈfēət/ — — ‘Let it be done’

Μέχρι πρόσφατα γινόταν χρήση δύο τύπων χρήματος: χρήματα προϊόντων, κατασκευασμένα από πολύτιμα αντικείμενα, και αντιπροσωπευτικά χρήματα, τα οποία απλά αντιπροσωπεύουν το πολύτιμο αντικείμενο, κυρίως γραπτώς.

Αναφερθήκαμε ήδη στα χρήματα προϊόντων παραπάνω. Οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν ως χρήματα ειδικά οστά, κοχύλια και πολύτιμα μέταλλα. Αργότερα χρησιμοποιήθηκαν ως χρήματα κυρίως κέρματα φτιαγμένα από πολύτιμα μέταλλα όπως ο χρυσός και o άργυρος. Το παλαιότερο νόμισμα που έχει βρεθεί μέχρι στιγμής είναι φτιαγμένο από ένα φυσικό μίγμα χρυσού και αργύρου και κατασκευάστηκε πάνω από 2700 χρόνια πριν. Εάν προσφέρει κάτι καινούριο το Bitcoin, σίγουρα δεν είναι η έννοια του νομίσματος.

Λυδικό νόμισμα ήλεκτρου. Picture cc-by-sa Classical Numismatic Group, Inc. Λυδικό νόμισμα ήλεκτρου. Picture cc-by-sa Classical Numismatic Group, Inc.

Προκύπτει ότι η αποταμίευση νομισμάτων, ή αλλιώς Hodling, για να χρησιμοποιήσουμε και το σημερινό ιδίωμα, είναι σχεδόν τόσο παλιά όσο τα νομίσματα. Ένας από τους πρώτους hodler νομισμάτων ήταν κάποιος που έβαλε σχεδόν εκατό από αυτά τα νομίσματα σε ένα δοχείο και τα έθαψε στα θεμέλια ενός ναού, μόνο και μόνο για να βρεθούν 2500 χρόνια αργότερα. Αρκετά καλό “cold storage” κατά τη γνώμη μου.

Ένα από τα μειονεκτήματα της χρήσης πολύτιμων μετάλλων ως νόμισμα είναι ότι μπορούν να περικοπούν, μειώνοντας ουσιαστικά κατ’ αυτό τον τρόπο την αξία τους. Νέα κέρματα μπορούν να εκδοθούν από τα αποκόμματα, πληθωρίζοντας με την πάροδο του χρόνου την ποσότητα χρήματος, υποτιμώντας παράλληλα το κάθε ένα κέρμα. Οι άνθρωποι κυριολεκτικά έκοβαν όσο περισσότερο μπορούσαν από τα δολάρια αργύρου. Αναρωτιέμαι τι είδους “Dollar Shave Club” διαφημίσεις είχαν στις μέρες τους.

Επειδή οι κυβερνήσεις δεν έχουν θέμα με τον πληθωρισμό μόνο εάν τον εφαρμόζουν οι ίδιοι, έγιναν προσπάθειες για να σταματήσει αυτή η αντισυμβατική υποτίμηση. Με τον κλασικό τρόπο του κυνηγητού μεταξύ κλέφτη κι αστυνόμου, όσοι περιέκοβαν κέρματα γινόντουσαν όλο και πιο δημιουργικοί με τις τεχνικές τους, αναγκάζοντας τους «κύριους του νομισματοκοπείου» να γίνουν εξίσου δημιουργικοί με τα αντίμετρα τους. Ο Ισαάκ Νεύτων, ο παγκοσμίως γνωστός φυσικός για την φήμη του Principia Mathematica, ήταν ένας από αυτούς τους κύριους. Του αποδίδεται η προσθήκη των μικρών λωρίδων περιμετρικά των νομισμάτων που εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα και σήμερα. Η εποχή της εύκολης περικοπής νομισμάτων είχε πια τελειώσει.

Ακόμη και με αυτές τις μεθόδους υποτιμήσεως των νομισμάτων να διατηρούνται υπό έλεγχο, τα κέρματα εξακολουθούν να υποφέρουν από άλλα προβλήματα. Είναι ογκώδη και η μεταφρορά τους δεν είναι πολύ βολική, ειδικά όταν πρέπει να συμβούν μεγάλες μεταφορές αξίας. Εμφανίζοντας μια τεράστια τσάντα από δολάρια αργύρου κάθε φορά που θέλετε να αγοράσετε μια Mercedes δεν είναι ιδιαίτερα πρακτικό.

Μιλώντας για Γερμανικά πράγματα: ενδιαφέρουσα είναι επίσης η ιστορία του πώς το δολάριο των ΗΠΑ πήρε το όνομά του. Η λέξη “δολάριο” προέρχεται από τη γερμανική λέξη [Thaler](https://en.wikipedia.org/wiki/Thaler), μια συντομογραφία του Joachimsthaler. Το Joachimsthaler ήταν ένα νόμισμα που κοβόταν στην πόλη Sankt Joachimsthal. Η λέξη Thaler είναι απλά μια συντομογραφία για κάποιον (ή κάτι) που προέρχεται από την κοιλάδα και επειδή το Joachimsthal ήταν η κοιλάδα για την παραγωγή νομισμάτων αργύρου, οι άνθρωποι απλά αναφέρονταν σε αυτά τα νομίσματα αργύρου ως Thaler. Τα Thaler (Γερμανικά) μετατράπηκαν σε daalders (Ολλανδικά), και τέλος δολάρια (Αγγλικά).

Το αρχικό «δολάριο». Ο Άγιος Ιωακείμ απεικονίζεται με το ράσο και το καπέλο του οδηγού. Picture cc-by-sa Berlin-George Το αρχικό «δολάριο». Ο Άγιος Ιωακείμ απεικονίζεται με το ράσο και το καπέλο του οδηγού. Picture cc-by-sa Berlin-George

Η εισαγωγή των αντιπροσωπευτικών χρημάτων προανήγγειλε την πτώση των σκληρών χρημάτων. Τα πιστοποιητικά χρυσού εισήχθησαν το 1863 και περίπου δεκαπέντε χρόνια αργότερα το δολάριο αργύρου άρχισε, αργά αλλά σταθερά, να αντικαθίσταται από ένα χάρτινο πληρεξούσιο: το πιστοποιητικό αργύρου.

Χρειάστηκαν περίπου 50 χρόνια από την εισαγωγή των πρώτων πιστοποιητικών αργύρου μέχρι αυτά τα κομμάτια χαρτιού να μεταμορφωθούν σε κάτι που θα αναγνωρίζαμε σήμερα ως ένα δολάριο των ΗΠΑ.

Ένα δολάριο αργύρου των ΗΠΑ του 1928 . «Πληρωτέο στον κομιστή κατόπιν αιτήσεως». Picture credit to the National Numismatic Collection at the Smithsonian Institution Ένα δολάριο αργύρου των ΗΠΑ του 1928 . «Πληρωτέο στον κομιστή κατόπιν αιτήσεως». Picture credit to the National Numismatic Collection at the Smithsonian Institution

Παρατηρήστε ότι το παραπάνω αμερικάνικο δολάριο αργύρου του 1928 εξακολουθεί να ονομάζεται πιστοποιητικό αργύρου, υποδεικνύοντας ότι στην ουσία είναι απλά ένα έγγραφο που δηλώνει την ύπαρξη οφειλής ενός κομματιού αργύρου στον κομιστή αυτού του χαρτιού. Είναι επίσης ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι το κείμενο που υποδεικνύει αυτή την οφειλή ξεκίνησε σταδιακά να μικραίνει. Η ένδειξη του “πιστοποιητικού” εξαφανίστηκε εντελώς μετά από λίγο. Αντικαταστάθηκε με την καθησυχαστική δήλωση ότι πρόκειται για τραπεζογραμμάτια του Federal Reserve.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το ίδιο συνέβη και με το χρυσό. Το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου λειτουργούσε με το διμεταλλικό σύστημα, δηλαδή τα νομίσματα κατασκευάζονταν κυρίως από χρυσό και άργυρο. Η χρήση πιστοποιητικών χρυσού, εξαργυρώσιμα σε χρυσά νομίσματα, ήταν αναμφισβήτητα μια τεχνολογική βελτίωση. Το χαρτί είναι πιο βολικό, ελαφρύτερο, και από τη στιγμή που μπορεί να διαιρεθεί αυθαίρετα με την απλή εκτύπωση ενός μικρότερου αριθμού σε αυτό, είναι ευκολότερο να χωριστεί σε μικρότερες μονάδες.

Για να υπενθυμίσει στους κομιστές (χρήστες) ότι αυτά τα πιστοποιητικά ήταν αντιπροσωπευτικά πραγματικού χρυσού και αργύρου, έφεραν τις αντίστοιχες χρωματικές ενδείξεις και δήλωναν με σαφήνεια την ιδιότητα αυτή. Μπορείτε με ευκολία να διαβάσετε από πάνω προς τα κάτω την παρακάτω αναγραφή:

“Το παρόν πιστοποιεί ότι έχουν κατατεθεί στο θησαυροφυλάκιο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής εκατό δολάρια σε χρυσό νόμισμα πληρωτέα στον κομιστή κατόπιν αιτήσεως”.

Picture credit to National Numismatic Collection, National Museum of American History. Picture credit to National Numismatic Collection, National Museum of American History.

Το 1963, η φράση “ΠΛΗΡΩΤΕΑ ΣΤΟΝ ΚΟΜΙΣΤΗ ΚΑΤΟΠΙΝ ΑΙΤΗΣΕΩΣ” αφαιρέθηκε από όλα τα νεοεκδοθέντα χαρτονομίσματα. Πέντε χρόνια αργότερα, η εξαργύρωση των χαρτονομισμάτων σε χρυσό και άργυρο τελείωσε.

Οι λέξεις που υπονοούν την προέλευση και την ιδέα πίσω από το χαρτονόμισμα αφαιρέθηκαν. Το χρυσό χρώμα εξαφανίστηκε. Το μόνο που απέμεινε ήταν το χαρτί και μαζί του η ικανότητα της κυβέρνησης να τυπώνει όσο εκείνη επιθυμεί.

Με την κατάργηση του χρυσού κανόνα το 1971, το τέχνασμα διαρκείας ενός περίπου αιώνα είχε πλέον ολοκληρωθεί. Το χρήμα έγινε μια ψευδαίσθηση κοινή σε όλους μέχρι σήμερα: το παραστατικό χρήμα. Αξίζει κάτι επειδή κάποιος που διοικεί ένα στρατό και λειτουργεί φυλακές λέει ότι αξίζει κάτι. Όπως μπορεί με ευκολία να διαβαστεί σε κάθε δολάριο που κυκλοφορεί σήμερα, “ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΝΟΜΙΜΟ ΧΡΗΜΑ”. Με άλλα λόγια: Είναι πολύτιμο επειδή το χαρτονόμισμα λέει ότι είναι.

Ένα χαρτονόμισμα 20 δολαρίων των ΗΠΑ του 2004 που χρησιμοποιείται σήμερα. ‘THIS NOTE IS LEGAL TENDER’ Ένα χαρτονόμισμα 20 δολαρίων των ΗΠΑ του 2004 που χρησιμοποιείται σήμερα. ‘THIS NOTE IS LEGAL TENDER’

Παρεμπιπτόντως, υπάρχει ένα άλλο ενδιαφέρον δίδαγμα σχετικά με τα σημερινά χαρτονομίσματα, κρυμμένο σε εμφανές σημείο. Η δεύτερη γραμμή αναφέρει ότι αποτελεί νόμιμο χρήμα “ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΧΡΕΗ. Κάτι που μπορεί να είναι προφανές στους οικονομολόγους αποτέλεσε έκπληξη για μένα: Όλα τα χρήματα είναι χρέος. Το κεφάλι μου εξακολουθεί να πονάει εξαιτίας αυτού, και θα αφήσω την εξερεύνηση της σχέσης των χρημάτων και του χρέους ως άσκηση στον αναγνώστη.

Όπως είδαμε, ο χρυσός και ο άργυρος χρησιμοποιήθηκαν ως χρήματα για χιλιετίες. Με την πάροδο του χρόνου, κέρματα από χρυσό και άργυρο αντικαταστάθηκαν από χαρτί. Το χαρτί έγινε σιγά σιγά αποδεκτό ως πληρωμή. Αυτή η αποδοχή δημιούργησε μια ψευδαίσθηση — την ψευδαίσθηση ότι το ίδιο το χαρτί έχει αξία. Η τελική κίνηση ήταν η πλήρης αποκόπη του δεσμού μεταξύ της εκπροσώπησης και του πραγματικού: καταργώντας το χρυσό κανόνα και πείθοντας όλους ότι το χαρτί από μόνο του είναι πολύτιμο.

Το Bitcoin μου έμαθε για την ιστορία των χρημάτων και το μεγαλύτερο τέχνασμα στην ιστορία των οικονομικών: το παραστατικό χρήμα.

Down the Rabbit Hole

Μάθημα 13: H παραφροσύνη των κλασματικών αποθεμάτων

Αλίμονο! ήταν πια πολύ αργά: συνεχίσε να μεγαλώνει όλο και περισσότερο και πολύ σύντομα έπρεπε να γονατίσει: μέσα στο επόμενο λεπτό δεν υπήρχε χώρος ούτε γι ‘αυτό και προσπάθησε να ξαπλώσει, με τον έναν αγκώνα στην πόρτα και το άλλο χέρι τυλιγμένο γύρω από το κεφάλι της. Συνέχισε παρ’ όλα αυτά να μεγαλώνει και ως τελευταία βοήθεια έβγαλε το χέρι της από το παράθυρο και το πόδι της από την καμινάδα, και είπε στον εαυτό της: Δεν μπορώ να κάνω τίποτα άλλο τώρα — τι θα απογίνω;”

Η αξία και τα χρήματα δεν αποτελούν ασήμαντα θέματα, ειδικά στη σημερινή εποχή. Η διαδικασία δημιουργίας χρημάτων στο τραπεζικό μας σύστημα είναι εξίσου σημαντική και εξακολουθώ να έχω την αίσθηση ότι είναι σκόπιμα περίπλοκη. Αυτά που στο παρελθόν έχω συναντήσει μόνο στον ακαδημαϊκό κόσμο και στα νομικά κείμενα φαίνεται να είναι συνήθης πρακτική στο xρηματοοικονομικό κόσμο: τίποτα δεν εξηγείται με απλούς όρους, όχι επειδή είναι πραγματικά πολύπλοκο, αλλά επειδή η αλήθεια κρύβεται πίσω από πολλά στρώματα ορολογίας και προφανής πολυπλοκότητας. “Επεκτατική νομισματική πολιτική, ποσοτική χαλάρωση, δημοσιονομικά κίνητρα για την οικονομία.” Ο ακροατής γνέφει μαζί καταφατικά, υπνωτισμένος από τις πολύπλοκες λέξεις.

Το τραπεζικό σύστημα κλασματικών αποθεμάτων και η ποσοτική χαλάρωση είναι δύο από αυτές τις εξεζητημένες λέξεις, που περιπλέκουν αυτό που πραγματικά συμβαίνει, καμουφλάροντάς το ως περίπλοκο και δυσνόητο. Εάν τις εξηγήσετε σε ένα πεντάχρονο, η παραφροσύνη και των δύο θα γίνει γρήγορα φανερή.

Ο Godfrey Bloom, απευθυνόμενος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά τη διάρκεια μιας κοινής συζήτησης, το έθεσε πολύ καλύτερα από όσο θα μπορούσα ποτέ ο ίδιος:

“[…] δεν καταλαβαίνετε πραγματικά την έννοια του τραπεζικού συστήματος. Όλες οι τράπεζες έχουν χρεοκοπήσει. Bank Santander, Deutsche Bank, Royal Bank of Scotland— όλες έχουν χρεοκοπήσει! Και γιατί έχουν χρεοκοπήσει; Δεν αποτελεί θεομηνία. Δεν είναι κάποιου είδους τσουνάμι. Έχουν χρεοκοπήσει επειδή έχουμε ένα σύστημα που ονομάζεται «fractional reserve banking» που σημαίνει ότι οι τράπεζες μπορούν να δανείσουν χρήματα που δεν έχουν στην πραγματικότητα! Είναι ένα εγκληματικό σκάνδαλο και έχει διαρκέσει για πολύ καιρό. […] Έχουμε πλαστογράφηση— μερικές φορές καλείται ποσοτική χαλάρωση — αλλά πλαστογράφηση με οποιοδήποτε άλλο όνομα. Η τεχνητή εκτύπωση χρημάτων που, αν ένα συνηθισμένο άτομο το έκανε, θα πήγαινε στη φυλακή για πολύ καιρό […] και μέχρι να αρχίσουμε να στέλνουμε τραπεζίτες — και συμπεριλαμβάνω τους κεντρικούς τραπεζίτες και τους πολιτικούς — στη φυλακή για αυτά τα αίσχη, θα συνεχίσει.“ — Godfrey Bloom

Επιτρέψτε μου να επαναλάβω το πιο σημαντικό κομμάτι: οι τράπεζες μπορούν να δανείσουν χρήματα που στην πραγματικότητα δεν έχουν.

Χάρη στο τραπεζικό σύστημα κλασματικών αποθεμάτων, μια τράπεζα χρειάζεται μόνο να κρατήσει ένα μικρό μέρος του κάθε δολαρίου που δέχεται. Είναι κάπου μεταξύ 0 και 10%, συνήθως στο κατώτερο άκρο, γεγονός που κάνει τα πράγματα ακόμη χειρότερα.

Ας χρησιμοποιήσουμε ένα σαφές παράδειγμα για να κατανοήσουμε καλύτερα αυτή τη τρελή ιδέα: Ένα κλάσμα 10% θα μας βοηθήσει να είμαστε σε θέση να κάνουμε όλους τους υπολογισμούς στο κεφάλι μας. Ωφέλιμο για όλους. Έτσι, αν μεταφέρετε 100 δολάρια σε μια τράπεζα — επειδή δεν θέλετε να τα φυλάξετε κάτω από το στρώμα σας — θα χρειάζεται να κρατήσει μόνο το συμφωνηθέν κλάσμα του. Στο παράδειγμά μας, θα ήταν $10, επειδή το 10% των $100 είναι $10. Εύκολο, σωστά;

Τι κάνουν λοιπόν οι τράπεζες με τα υπόλοιπα χρήματα; Τι συμβαίνει με τα $90 σας; Κάνουν αυτό που κάνουν οι τράπεζες, τα δανείζουν σε άλλους ανθρώπους. Το αποτέλεσμα είναι ένας τραπεζικός πολλαπλασιαστής, ο οποίος αυξάνει υπερβολικά την προσφορά χρήματος στην οικονομία. Η αρχική σας κατάθεση των $100 θα μετατραπεί σύντομα σε $190. Δανείζοντας ένα κλάσμα 90% των νεοδημιουργημένων $90, σύντομα θα υπάρχουν $271 στην οικονομία. Και 343,90 δολάρια μετά από αυτό. Η προσφορά χρήματος αυξάνεται επαναλαμβανόμενα, καθώς οι τράπεζες δανείζουν χρήματα που κυριολεκτικά δεν έχουν. Χωρίς να πουν ούτε ένα μόνο αμπρακατάμπρα, οι τράπεζες μετατρέπουν με μαγικό τρόπο τα 100 δολάρια σε χίλια δολάρια ή και περισσότερα. Αποδεικνύεται ότι ένα 10x είναι εύκολο. Απαιτούνται μόνο μερικοί γύροι δανεισμού.

Χωρίς παρεξήγηση: Δεν υπάρχει τίποτα το κακό με το δανεισμό. Ούτε με το επιτόκιο. Δεν υπάρχει καν τίποτα το κακό με τις παλιές καλές κλασικές τράπεζες για να αποθηκεύσετε τον πλούτο σας κάπου ασφαλέστερα απ’ ότι στο συρτάρι σας.

Οι κεντρικές τράπεζες, ωστόσο, αποτελούν ένα διαφορετικό κτήνος. Βδελύγματα δημοσιονομικού κανονισμού, μισό δημόσιες μισό ιδιωτικές, υποδύονται το θεό σε κάτι που επηρεάζει όλους όσους είναι μέρος του παγκόσμιου πολιτισμού μας, χωρίς καμία συνείδηση, ενδιαφέρονται μόνο για το άμεσο μέλλον και απ’ ότι φαίνεται χωρίς να φέρουν καμία ευθύνη ή ικανότητα να ελεγχθούν.

Ενώ το Bitcoin εξακολουθεί να είναι πληθωριστικό, θα πάψει να είναι σχετικά σύντομα. Η αυστηρά περιορισμένη προσφορά 21 εκατομμυρίων bitcoins θα εξαλείψει τελικά τον πληθωρισμό εντελώς. Τώρα έχουμε δύο νομισματικούς κόσμους: ένα πληθωριστικό, όπου το χρήμα τυπώνεται αυθαίρετα, και τον κόσμο του Bitcoin, όπου η τελική προσφορά είναι σταθερή και εύκολα ελέγξιμη για όλους. Ο ένας μας επιβάλεται μέσω βίας, ο άλλος επιτρέπει να συμμετάσχει όποιος το επιθυμεί. Κανένα εμπόδιο κατά την είσοδο, κανείς για να ζητήσετε άδεια. Εθελοντική συμμετοχή. Αυτή είναι η ομορφιά του Bitcoin.

Υποστηρίζω ότι η διαφωνία μεταξύ των Κεϊνσιανών και των Αυστριακών οικονομολόγων δεν είναι πλέον καθαρά ακαδημαϊκή. Ο Satoshi κατάφερε να αναπτύξει ένα σύστημα για τη μεταφορά αξίας υπό στεροειδή, δημιουργώντας επί τη ευκαιρία το πιο υγιές χρήμα που έχει υπάρξει. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα μάθουν για την απάτη του τραπεζικού συστήματος κλασματικών αποθεμάτων. Αν καταλήξουν σε παρόμοια συμπεράσματα με αυτά των περισσότερων Αυστριακών και Bitcoiners, ίσως να ενταχθούν στο συνεχώς αυξανόμενο διαδίκτυο των χρημάτων. Κανείς δεν μπορεί να τους σταματήσει αν το επιλέξουν.

Το Bitcoin μου έμαθε ότι το τραπεζικό σύστημα κλασματικών αποθεμάτων είναι σκέτη παραφροσύνη.

Down the Rabbit Hole

Μάθημα 14: Υγιές Χρήμα

«Το πρώτο πράγμα που έχω να κάνω», είπε η Αλίκη στον εαυτό της, καθώς περιπλανιόταν στο δάσος »είναι να φτάσω στο σωστό μου μέγεθος και το δεύτερο είναι να βρω τον δρόμο μου να μπω σε αυτόν τον υπέροχο κήπο. Νομίζω αυτό είναι το καλύτερο σχέδιο.“

Το πιο σημαντικό μάθημα που έχω διδαχθεί από το Bitcoin είναι ότι μακροπρόθεσμα, το σκληρό χρήμα είναι ανώτερο του μαλακού. Σκληρό χρήμα, που επίσης αναφέρεται ως υγιές χρήματα, είναι οποιοδήποτε διεθνώς συναλλάξιμο νόμισμα το οποίο χρησιμεύει ως αξιόπιστη αποθήκη αξίας.

Ομολογουμένως, το Bitcoin είναι ακόμα νέο και ασταθές. Οι κριτικοί θα πουν ότι δεν αποθηκεύει αξιόπιστα την αξία. Το επιχείρημα της μεταβλητότητας αποτυγχάνει να θίξει την ουσία του θέματος. Η μεταβλητότητα είναι αναμενόμενη. Η αγορά θα χρειαστεί λίγο χρόνο για να ανακαλύψει τη δίκαιη τιμή αυτού του νέου χρήματος. Επίσης, όπως συχνά αστειευόμενα επισημαίνεται, στηρίζεται σε ένα σφάλμα μέτρησης. Εάν σκέφτεστε σε δολάρια θα αποτύχετε να δείτε ότι ένα bitcoin θα αξίζει πάντα ένα bitcoin.

«Μια σταθερή προσφορά χρήματος ή μια προσφορά που αλλάζει μόνο σύμφωνα με αντικειμενικά και υπολογίσιμα κριτήρια είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια ουσιώδης δίκαιη τιμή του χρήματος». — Fr. Bernard W. Dempsey, S.J.

Όπως μας έχει δείξει ένα γρήγορος περίπατος μέσα από το νεκροταφείο των ξεχασμένων νομισμάτων, το χρήμα που μπορεί να τυπωθεί θα τυπωθεί. Μέχρι στιγμής, κανένας άνθρωπος στην ιστορία δεν ήταν σε θέση να αντισταθεί σε αυτόν τον πειρασμό.

Το Bitcoin απομακρύνει τον πειρασμό της εκτύπωσης χρημάτων μέσω ενός ιδιοφυή τρόπου. Ο Satoshi γνώριζε για την απληστία μας και την δυνατότητα να σφάλουμε — αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο επέλεξε κάτι πιο αξιόπιστο από την ανθρώπινη αυτοσυγκράτηση: τα μαθηματικά.

Ο τύπος προσφοράς του Bitcoin Ο τύπος προσφοράς του Bitcoin

Αν και ο τύπος αυτός είναι χρήσιμος για να περιγράψουμε τη προσφορά του Bitcoin, δεν μπορεί να βρεθεί πουθενά στο κώδικα. Η έκδοση νέων bitcoin γίνεται με αλγοριθμικά ελεγχόμενο τρόπο, μειώνοντας την ανταμοιβή που πληρώνονται οι miners κάθε τέσσερα χρόνια. Ο παραπάνω τύπος χρησιμοποιείται για να συνοψίσουμε γρήγορα αυτό που συμβαίνει στο παρασκήνιο. Αυτό που πραγματικά συμβαίνει μπορεί να παρατηρηθεί καλύτερα εξετάζοντας την αλλαγή της ανταμοιβής των block, την ανταμοιβή δηλαδή που δίνεται σε όποιον βρίσκει ένα έγκυρο block, το οποίο συμβαίνει περίπου κάθε 10 λεπτά.

Οι τύποι, οι λογαριθμικές συναρτήσεις και οι εκθετικοί αριθμοί δεν είναι ακριβώς διαισθητικά κατανοήσιμοι. Η έννοια της ευρωστίας (υγιές χρήμα) μπορεί να είναι ευκολότερη στην κατανόησή της εάν την εξετάσουμε λίγο διαφορετικά. Εφόσον γνωρίζουμε την ποσότητα που υπάρχει από κάτι, αλλά και την δυσκολία να παραχθεί ή να κατέχουμε αυτό το κάτι, μπορούμε να καταλάβουμε αμέσως την αξία του. Αυτό που ισχύει για τις ζωγραφιές του Πικάσο, τις κιθάρες του Elvis Presley και τα βιολιά Stradivarius είναι επίσης αληθές για το παραστατικό χρήμα, το χρυσό και τα bitcoins.

Η σκληρότητα του παραστατικού χρήματος εξαρτάται από το ποιός είναι υπεύθυνος για τις αντίστοιχες τυπωτικές μηχανές. Ορισμένες κυβερνήσεις ενδέχεται να είναι πιο πρόθυμες να εκτυπώσουν μεγάλες ποσότητες νομισματικών μονάδων από άλλες, το οποίο οδηγεί σε ένα ασθενέστερο νόμισμα. Άλλες κυβερνήσεις ενδέχεται να είναι πιο περιοριστικές στην εκτύπωση των χρημάτων τους, με αποτέλεσμα ένα σκληρότερο νόμισμα.

Προτού υπάρξουν παραστατικά νομίσματα, η ευρωστία των χρημάτων καθοριζόταν από τις φυσικές ιδιότητες των υλικών που χρησιμοποιούσαμε ως χρήμα. Η ποσότητα του χρυσού στη γη περιορίζεται από τους νόμους της φυσικής. Ο χρυσός είναι σπάνιος, διότι οι υπερκαινοφανείς αστέρες και οι συγκρούσεις αστέρων νετρονίων είναι σπάνιες. Η “ροή” του χρυσού είναι περιορισμένη επειδή η εξόρυξη απαιτεί αρκετά μεγάλο κόπο. Όντας βαρέο στοιχείο είναι κατά κύριο λόγο θαμμένο βαθιά κάτω από τη γη.

Η κατάργηση του χρυσού κανόνα παραχώρησε τη θέση του σε μια νέα πραγματικότητα: η προσθήκη νέων χρημάτων απαιτεί μόνο μια σταγόνα μελάνης. Στον σύγχρονο κόσμο μας, η επισύναψη μερικών μηδενικών στο υπόλοιπο ενός τραπεζικού λογαριασμού απαιτεί ακόμη λιγότερη προσπάθεια: η αντιστροφή μερικών bit σε ένα τραπεζικό υπολογιστή αρκεί.

“Μια σημαντική πτυχή αυτής της νέας πραγματικότητας είναι ότι ιδρύματα όπως η Fed δεν μπορούν να χρεοκοπήσουν. Μπορούν να τυπώσουν οποιοδήποτε χρηματικό ποσό που μπορεί να χρειαστούν για τον εαυτό τους με σχεδόν μηδενικό κόστος. “ — Jörg Guido Hülsmann

Η αρχή που περιγράφεται παραπάνω μπορεί να εκφραστεί γενικότερα ως ο λόγος του “αποθέματος” προς τη “ροή”. Με απλά λόγια, το απόθεμα είναι η ποσότητα από κάτι που υπάρχει σήμερα. Για τις δικές μας ανάγκες, το απόθεμα αποτελεί μέτρο της τρέχουσας προσφοράς χρήματος. Η ροή είναι η ποσότητα που παράγεται σε μια χρονική περίοδο (π.χ. ανά έτος). Το κλειδί για την κατανόηση του υγιούς χρήματος είναι η κατανόηση αυτού του λόγου αποθέματος-ροής.

Ο υπολογισμός του λόγου αποθέματος-προς-ροή για το παραστατικό χρήμα είναι δύσκολος, επειδή η ποσότητα των χρημάτων που υπάρχουν εξαρτάται από το πώς βλέπει κανείς τα πράγματα. Θα μπορούσατε να μετρήσετε μόνο τραπεζογραμμάτια και κέρματα (M0), να προσθέσετε ταξιδιωτικές επιταγές και να επιταγές καταθέσεων (M1), να προσθέσετε αποταμιευτικούς λογαριασμούς, αμοιβαία κεφάλαια και κάποια άλλα πράγματα (M2), ακόμα και να προσθέσετε πιστοποιητικά καταθέσεων σε όλα αυτά (M3). Επιπλέον, το πώς ορίζονται και μετριούνται όλα αυτά αλλάζει από χώρα σε χώρα και από τη στιγμή που η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ(Fed) σταμάτησε να δημοσιεύει αριθμούς για το M3, θα πρέπει να αρκεστούμε με τη νομισματική προσφορά M2. Θα ήθελα πολύ να επαληθεύσω αυτούς τους αριθμούς, αλλά υποθέτω ότι πρέπει να εμπιστευθούμε την Fed για την ώρα.

Ο χρυσός, ένα από τα σπανιότερα μέταλλα στη γη, έχει το μεγαλύτερο λόγο αποθέματος-προς-ροή. Σύμφωνα με την US Geological Survey, έχουν εξορυχθεί λίγο περισσότεροι από 190.000 τόνοι. Τα τελευταία χρόνια περίπου 3100 τόνοι χρυσού εξορύσσονται ετησίως.

Χρησιμοποιώντας τους παραπάνω αριθμούς, μπορούμε εύκολα να υπολογίσουμε το λόγο αποθέματος-προς-ροή του χρυσού: 190.000 τόνοι / 3.100 τόνοι= ~61.

Τίποτα δεν έχει υψηλότερο λόγο αποθέματος-προς-ροή από το χρυσό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο χρυσός, μέχρι στιγμής, ήταν το πιο σκληρό και υγιές χρήμα που υπήρχε. Συχνά λέγεται ότι η συνολική ποσότητα χρυσού που έχει εξορυχθεί μέχρι τώρα θα μπορούσε να γεμίσει δυο πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μου, θα χρειαζόμασταν τέσσερεις. Οπότε ίσως να χρειάζονται μια ενημέρωση οι αριθμοί τους, ή οι πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων μίκρυναν.

Και τώρα το Bitcoin. Όπως πιθανότατα γνωρίζετε, το bitcoin mining(εξόρυξη) ήταν πολύ δημοφιλές τα τελευταία δύο χρόνια. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι βρισκόμαστε ακόμα στα πρώτα στάδια από κάτι που ονομάζεται εποχή ανταμοιβής, όπου τα mining nodes(κόμβοι εξόρυξης) ανταμείβονται με αρκετά bitcoin για τον υπολογιστικό τους φόρτο. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στην εποχή ανταμοιβής αριθ.3, η οποία ξεκίνησε το 2016 και θα λήξει στις αρχές του 2020, πιθανώς τον Μάιο. Ενώ η προσφορά των bitcoin είναι προκαθορισμένη, οι εσωτερικές λειτουργίες του Bitcoin επιτρέπουν μόνο κατά προσέγγιση ημερομηνίες. Παρ’ όλα αυτά, μπορούμε να προβλέψουμε με βεβαιότητα πόσο μεγάλος θα είναι ο λόγος αποθέματος-προς-ροή του Bitcoin. Spoiler Alert: θα είναι υψηλός.

Πόσο υψηλός? Λοιπόν, προκύπτει ότι το Bitcoin θα γίνει απείρως σκληρό.

Απεικόνιση του αποθέματος και της ροής για το USD, χρυσό και Bitcoin Απεικόνιση του αποθέματος και της ροής για το USD, χρυσό και Bitcoin

Λόγω μιας εκθετικής μείωσης στην ανταμοιβή από mining, η ροή των νέων bitcoin θα μειωθεί με αποτέλεσμα έναν εκτοξευόμενο λόγο αποθέματος-προς-ροή. Θα φθάσει αυτό του χρυσού το 2020, μόνο για να το ξεπεράσει τέσσερα χρόνια αργότερα διπλασιάζοντας ξανά την ευρωστία του. Αυτός ο διπλασιασμός θα συμβεί 64 φορές συνολικά. Χάρη στη δύναμη των εκθετικών αριθμών, ο αριθμός των bitcoin που εξορύσσεται ετησίως θα πέσει κάτω από 100 bitcoin σε 50 χρόνια και κάτω από 1 bitcoin σε 75 χρόνια. Η παγκόσμια “βρύση” που είναι η ανταμοιβή των block θα στερεύσει κάποια στιγμή γύρω στο έτος 2140, σταματώντας ουσιαστικά την παραγωγή των bitcoin. Αποτελεί μακροπρόθεσμο παιχνίδι. Εάν το διαβάζετε αυτό, σημαίνει ότι έχετε έρθει νωρίς.

Αυξανόμενος λόγος αποθέματος-προς-ροή bitcoin σε σύγκριση με το χρυσό Αυξανόμενος λόγος αποθέματος-προς-ροή bitcoin σε σύγκριση με το χρυσό

Καθώς το bitcoin θα προσεγγίζει τον άπειρο λόγο αποθέματος-προς-ροή, θα είναι το υγιέστερο χρήμα που υπάρχει. Η άπειρη ευρωστεία είναι δύσκολο να ηττηθεί.

Θεωρούµενο υπό τον φακό των οικονομικών, η προσαρμογή δυσκολίας (difficulty adjustment) του Bitcoin είναι ίσως το πιο σημαντικό του στοιχείο. Το πόσο δύσκολο είναι να εξορυχθούν τα bitcoin εξαρτάται από το πόσο γρήγορα εξορύσσονται τα νέα bitcoins*. Χάρη στη δυναμική προσαρμογή της δυσκολίας εξόρυξης του δικτύου, μας επιτρέπεται η προβλέψη της μελλοντικής του προσφοράς.

(* Εξαρτάται πραγματικά από το πόσο γρήγορα βρίσκονται έγκυρα block, αλλά για τους σκοπούς μας, ισοδυναμεί με την “εξόρυξη bitcoin” και θα είναι έτσι για τα επόμενα 120 χρόνια.)

Η απλότητα του αλγορίθμου προσαρμογής δυσκολίας μπορεί να μας κάνει να ξεχάσουμε τη σπουδαιότητά της, αλλά η προσαρμογή δυσκολίας είναι πραγματικά μια επανάσταση Αϊνσταϊνικών διαστάσεων. Εξασφαλίζει ότι, ανεξάρτητα από το πόσο πολύς ή πόσο λίγος φόρτος δαπανάται σε εξόρυξη, η ελεγχόμενη προσφορά του Bitcoin δεν θα διαταραχθεί. Σε αντίθεση με κάθε άλλο πόρο, ανεξάρτητα από το πόσο πολύ ενέργεια θέτει κάποιος για εξόρυξη bitcoin, η συνολική ανταμοιβή δεν θα αυξηθεί.

Ακριβώς όπως το E = mc² υπαγορεύει το παγκόσμιο όριο ταχύτητας στο σύμπαν μας, η προσαρμογή δυσκολίας του Bitcoin υπαγορεύει το παγκόσμιο χρηματικό όριο στο Bitcoin.

Αν δεν υπήρχε αυτή η προσαρμογή δυσκολίας, όλα τα bitcoins θα είχαν ήδη εξορυχθεί. Αν δεν υπήρχε αυτή η προσαρμογή δυσκολίας, το Bitcoin πιθανότατα δεν θα είχε επιβιώσει στην παιδική του ηλικία. Είναι αυτό που ασφαλίζει το δίκτυο στην εποχή ανταμοιβής του. Είναι αυτό που εξασφαλίζει μια σταθερή και δίκαιη κατανομή νέων bitcoin. Είναι ο θερμοστάτης που ρυθμίζει τη νομισματική πολιτική του Bitcoin.

Ο Αϊνστάιν μας έδειξε κάτι πρωτόγνωρο: όσο δυνατά κι αν σπρώξεις ένα αντικείμενο, κάποια στιγμή δεν θα μπορείς να το κάνεις να μετακινηθεί πιο γρήγορα. Ο Satoshi μας έδειξε επίσης κάτι πρωτόγνωρο: όσο δυνατά κι αν “σκάψεις” για το ψηφιακό αυτό χρυσό, κάποια στιγμή δεν θα μπορείς να το κάνεις να βγάλει περισσότερα bitcoin. Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, έχουμε ένα νομισματικό αγαθό που, ανεξάρτητα από το πόσο σκληρά προσπαθήσεις, δεν θα μπορέσεις να παράξεις περισσότερα.

Το Bitcoin μου έμαθε ότι το υγιές χρήμα είναι απαραίτητο.

Through the Looking-Glass

Down the Rabbit Hole

Για το Κεφάλαιο ΙΙΙ: Τεχνολογία, κάντε κλικ εδώ